"Faust" (1926), reż. F.W. Murnau

Friedrich Wilhelm Murnau był jednym z wizjonerów kina niemego i jednym z jego najwybitniejszych przedstawicieli. Choć połowa jego filmów zaginęła, a reżyser zmarł przedwcześnie (w wieku 41 lat zginął w wypadku samochodowym), to ta twórczość, która ocalała dobitnie pokazuje geniusz twórcy. O "Nosferatu- Symfonii Grozy" już pisałem i o ile właśnie ten film jest moim ulubionym dziełem kina niemego, to "Faust" pokazuje, jakie możliwości można było wycisnąć z technologii tamtych czasów. Fabuła filmu dość wiernie śledzi skrypt, którym jest dramat Goethego o tym samym tytule. Archanioł (w filmie, w sztuce był to sam Bóg) zakłada się z Mefistofelesem o to, że diabeł nie będzie potrafił przejąć duszy Fausta, znamienitego doktora (alchemika byłoby tu w sumie lepszym określeniem), który stara się walczyć z epidemią siejącą spustoszenie wśród ludzi. Stawką zakładu jest los świata, o który oba byty walczą.

Tym samym Mefisto rozpoczyna kuszenie Fausta. Najpierw proponuje mu możliwość wyleczenia plagi i 24-godzinny powrót do młodego wyglądu. Diabeł jest jednak sprytny, idealnie planując koniec młodości Fausta na moment, w którym ma stanąć przed obliczem pięknej Księżnej Parmy. Faust zrozpaczony zgadza się na sprzedanie swej duszy w zamian za wieczną młodość. Pewnego jednak dnia, znudzony alchemik każe Mefisto zabrać się do domu, gdzie zakochuje się w pięknej Gretchen. Nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego, gdyby nie dwie sprawy: genialna robota Murnaua, który nawet z dekoracji potrafił zrobić epickie widowisko (vide screen powyżej) i to właśnie scenografia jest tym co najbardziej przyciąga widza. Poza tym film jest bardzo dynamiczny, mało jest w nim dłużyzn, które niekiedy trapią inne nieme obrazy (zażyłość z teatrem ciągle jeszcze odczuwalna, w "Fauście" wyraźnie gasła). Poza tym mamy tutaj do czynienia z fantastycznie zrealizowanym studium upadku człowieka, pod wpływem emocji i chęci poczucia szczęścia i dostatku Faust pragnie więcej i więcej, nie licząc się z tym, że Mefisto ciągle ma asy w rękawie i że jego intryga zacieśnia się szybciej niż chciałby tego młody alchemik.
Moim jednak zdaniem na duże uznanie zasłużył tutaj Emil Jannings, grający właśnie Mefisto. Rewelacyjnie portretuje tutaj Diabła jako szalonego manipulatora, gotowego zniżyć się nawet do służenia swojej ofierze tylko po to, by ziścić swój szatański (nomen omen) plan. Mimika twarzy, zachowanie i kreacja Szatana absolutnie na mistrzowskim poziomie.

Gdybym miał szukać wad (oprócz tych, z dzisiejszego punktu widzenia, oczywistych, ale tych, które należy wybaczyć filmom niemych), to średnio kupuję to zakończenie w stylu Amor Vincit Omnia, średnio pasuje to do tonu, jaki prezentuje film (zdaję sobie sprawę, że jesteśmy tu wierni noweli, aczkolwiek ja opowiadam o filmie, więc mój punkt widzenia nie jest tak mylny, jak by komukolwiek mogło się wydawać). Myślę także, że śmierć Gretchen byłaby gwoździem do trumny Fausta, który zdając sobie sprawę z tego, co uczynił, oddałby się w ręce Śmierci (a może Szatana, kto wie). W zamian otrzymujemy bardziej słodkie niż gorzkie zakończenie. Niemniej jednak zdecydowanie warto zapoznać się z "Faustem". Trwa on prawie 2 godziny, aczkolwiek nie będziemy się nudzić i o ile znajdziecie w miarę czystą (nie mam informacji co do tego, czy istnieje jakaś odrestaurowana kopia filmu) kopię, to zobaczycie, jak bawiono się kinem tuż przed pojawianiem się dźwięku w obrazie. Polecam.